Augustus op de Kreupel: telling, zwarte sterns en meer

Vorige blog Overzicht blogartikelen Volgende blog

15/08/2016

Het is augustus, de maand dat grote groepen zwarte sterns vogeleiland de Kreupel weer bezoeken, in de avond komen ze er slapen. Op 1 augustus brachten we een bezoek aan het eiland om ze te tellen.

Overdag foerageren ze in het IJsselmeergebied, ze vangen visjes en jagen op dansmuggen. Dat zijn de muggen die je soms in wolken boven de dijken ziet, een voedselbron voor veel soorten vogels en soms wat lastig voor het voorraam van je auto.

Ook op de Kreupel hangen vanavond grote wolken dansmuggen, op de foto zie je de muggen en de zwarte sterns die de muggen vangen.

Vogels die in moerassen in Nederland, in omliggende landen en verder naar het oosten hebben gebroed komen naar het IJsselmeergebied om op te vetten voordat ze kunnen beginnen aan hun reis naar de overwinteringsgebieden; de kust van West-Afrika. In de avond komen ze slapen op het eiland.

Filmpje: nog even snacken voor het slapengaan.

In het broedseizoen zijn de vogels zwart. In de winter leven ze vooral op zee. Dan kun je beter wit zijn van onder, dan zien visjes je minder goed aankomen. Deze vogel heeft nog een paar zwarte buikveren en binnenkort zullen ook die vervangen worden door verse witte veren.

Groepen zwarte sterns landen op de slaapplaats, helaas zijn er elk jaar minder zwarte sterns. Hebben ze een andere plek gevonden of is er een andere reden?

Ook een groep lepelaars komt overnachten.

Wilde eenden verblijven ook graag rond het eiland.

En deze avond vonden we een groene kikker! Al lang niet gezien, zou ie het hele eind gezwommen zijn? Dat is toch zo'n 4 kilometer.

Op de slaapplaats komen meer vogels samen, vaak keurig soort bij soort, op de voorgrond stormmeeuwen, achterin aalscholvers en de grote meeuw middenin is een pontische meeuw, een meeuwensoort uit het oosten van Europa.

Zonsondergang op de Kreupel.

6 augustus, zwarte stern excursie

Vandaag de laatste excursie naar de Kreupel van dit seizoen. Een avondexcursie waarbij we het verhaal van de zwarte stern vertellen en beleven.

De aankondiging van de presentatie van stern onderzoeker Jan van der Winden.

Jan van der Winden werkt als zelfstandig ecoloog maar doet ook al 27 jaar onderzoek in zijn vrije tijd aan o.a. zwarte sterns in binnen- en buitenland. Met alle nieuwe technieken wordt dit alleen maar spannender. Jan vertelt over de leefwijze van de sterns en zijn laatste ontdekkingen. 

We weten nog lang niet alles. Zou het niet fantastisch zijn als we precies zouden kunnen zien waar de sterns heengaan in de winter? Hoe lang vliegen ze? Waar stoppen de vogels onderweg? Wanneer besluit een zwarte stern om in het voorjaar weer terug te keren? Als we ergens meer van weten kunnen we het beter beschermen.

Jan heeft dat zichtbaar gemaakt: geo-locators zijn nu zo klein dat ze aan een ring om de poot passen. Ze wegen 1 gram en meten de overgang van licht naar donker. Zo kun je meten waar de vogel is, elke plek heeft immers zijn eigen dag/nacht lengte variërend in het seizoen. 

Wanneer de zwarte stern weer terugkeert naar de nestplaats is het de kunst om de vogel weer op te sporen en te vangen om de gegevens uit te lezen. Dat is Jan samen met vrijwilligers al meermalen gelukt!

Op onderstaande foto van de presentatie kun je de trekweg van een van de vogels volgen. Nooit eerder is zo goed in beeld gebracht hoe de zwarte stern vliegt. Het blijkt ook dat verschillende vogels net weer een andere route vliegen.

Inmiddels al vele malen gegeten maar ik kijk er altijd weer naar uit: het heerlijke biologische Italiaanse (pasta)buffet van Gerda.

Vogeleiland de Kreupel in zicht, een foto van het achterdek.

Wie wil mag aan het roer staan, schipper Onno geeft aanwijzingen.

Visdief: even schudden.

Op het voordek.

We zien visdieven boven het eiland, op de horizon van links naar rechts de kerk van Lutjebroek, Wervershoof en Andijk.

Handige merktekens in het landschap om je op te richten bij het varen óf om vogels aan te wijzen, bijvoorbeeld 'je ziet de middelste kerk, dan ga je met je kijker naar links, onder het bovenste eiland en dan bovenin de engelwortel, ónder die meeuw zit een..' enz.

Foto's maken voor dit blog :-)

We zien deze excursie weer mooie groepen casarca's, op de achtergrond zie je een vlucht wulpen.

Pak pen en papier en noteer: hoeveel spreeuwen tel je? Onderaan dit blog staat het antwoord.

Op de slaapplaats verzamelen zich tegen de avond steeds meer vogels, er staan al visdieven, stormmeeuwen en aalscholvers.

Wie even de andere kant op kijkt ziet Stavoren liggen.

Zwarte sterns op de rotsen, op de achtergrond staat o.a. een bergeend en een paar casarca's.

We zien veel zwarte sterns nog jagen op dansmuggen boven de vegetatie, erg mooi om te zien.

We leggen aan in de recreatiehaven naast het vogeleiland en kunnen van boord.

Een groepje visdieven op de steiger.

Kokmeeuwen zitten graag op de rotsen rond de haven, de rode voetjes lichten mooi op in het avondlicht. De bruine kop zijn de meeste al kwijt, bij een enkeling zie je nog vaag wat bruin.

Een visdief heeft een baars gevangen en vliegt er mee over ons heen.

Een fuut heeft een zwartbekgrondel gevangen.

De zwartbekgrondel is een exotische vissoort, een soort die hier van nature niet voorkomt. Deze nieuwkomer komt pas sinds een paar jaar massaal voor in het IJsselmeergebied door de aanleg van het kanaal dat de rivier de Main en de Donau met elkaar verbindt. Zo kunnen er nieuwe vissoorten ineens van de Donau via de Main de Rijn op zwemmen en zo via de Nederrijn en de rivier de IJssel in het IJsselmeer terecht komen.

Aanvulling blog: op 12 april 2017 bericht Ravon op Nature Today over de grondels, hierbij staat in een mooi filmpje uitgelegd wat de komst van de grondels betekent:

Een leuke wintergast in augustus, we ontdekten een grote zaagbek, een mannetje in eclips kleed; de grijze eend met wit vleugelveld, bruine kop en zaagbek snavel.

We dachten eerst dat het een vrouw was, maar deze man draagt tijdelijk een onopvallend kleed en lijkt daardoor op een vrouw. Wanneer de mannetjes eenden in de rui zijn kunnen ze een paar weken niet vliegen en dan is het handiger dat je er even niet al te opvallend uit ziet. 

Het duidelijkste verschil is het grote witte vleugelveld, een vrouw heeft maar een klein stukje wit.

Een filmpje gemaakt met niet al te veel licht. Hoeveel verschillende soorten zie je in het filmpje? En zie je welke soorten het zijn? Onder aan het blog het antwoord.

Als het donker begint te worden zien we de eerste groepjes zwarte sterns. Ze vliegen over ons heen naar de slaapplaats op het eiland.

Op deze foto zie je goed de gespikkelde buiken van de zwarte sterns in overgang van zomer- naar winterkleed.

Het is een kort filmpje, je ziet zwarte sterns  visdieven, visdieven zijn altijd luid en die hoor je dan ook roepen.

Als de zon onder is verlaten we het eiland.

We hijsen de zeilen en zetten koers richting Enkhuizen.

Wanneer het donker is zetten we de bat detector (foto links) aan en luisteren we of we vleermuizen horen. We horen er verschillende.

Carola van den Tempel had haar batlogger aan boord opgehangen. Een aparaat dat de geluiden van vleermuizen opneemt en nog een stuk sterker is dan de handmatige bat detector. Rechts zie je de waarnemingen die haar batlogger opgenomen heeft, vier soorten vleermuizen: laatvlieger, meervleermuis, ruige dwergvleermuis en gewone dwergvleermuis. Er is dus heel wat vleermuizen activiteit.

James Lidster heeft met zijn bat detector thuis nog een opname gemaakt van een gewone dwergvleermuis om te kunnen laten horen wat we aan boord ook hebben gehoord.

Om te jagen en te 'zien' in het donker gebruiken vleermuizen echolocatie, met het geluid dat ze maken en weerkaatst vinden ze hun weg. 

Die geluiden zijn hoog en de meeste zijn voor mensen niet te horen. Een bat detector zet die geluiden om in een frequentie die we wél kunnen horen. Omdat de verschillende soorten vleermuizen andere frequenties gebruiken kunnen we zo de verschillende soorten waarnemen.

Alle opvarenden, bedankt voor jullie komst! Jan van der Winden bedankt voor de presentatie én gezelligheid. Jasmijn en James bedankt voor de hulp bij het gidsen en Carola voor het opnemen van de vleermuizen. 

De oplossing van het aantal spreeuwen op de foto: 732. Kwam je schatting in de buurt? Meestal is het meer dan het lijkt.

Aantal vogelsoorten gezien in het filmpje: 8

Meerkoet, zwarte stern, visdief, kokmeeuw, grote zaagbek, witte kwikstaart, steenloper en wilde eend.

Wil je automatisch een bericht ontvangen als er een nieuw blog geplaatst wordt?

 

Deel

Vorige blog Overzicht blogartikelen Volgende blog

Even stil op het blogEven stil op het blog

Fogol onderzoek

Excursies